دبیر ستاد توسعه فناوری نانو، اسناد بالادستی حوزه فناوری نانو در ایران را شامل دو سند راهبردی شورای عالی انقلاب فرهنگی از جمله سند ۱۰ ساله سوم و یک سند مصوب هیئت دولت دانست که باعث تثبیت جایگاه نانویی ایران در جهان شده است.
فعالیت‌های توسعه فناوری نانو در کشور از سال 1379 آغاز شد. در سال 1382، با شناسایی فناورى نانو به‌عنوان یک فناوری دارای اولویت ملى، ستاد ویژه توسعه فناورى نانو به منظور پیگیری توسعه این فناوری در کشور تشکیل شد.
دیدگاه ستاد برای توسعه فناوری نانو، تدوین چارچوب فعالیت بلندمدت کشور در این حوزه بود و در این مسیر، برنامه راهبردى ده‌ساله فناورى نانو در ستاد تهیه و در مرداد ماه 1384 به تصویب هیئت دولت رسید.
در اردیبهشت 1385، شورای عالی انقلاب فرهنگی در پانصد و هشتاد و دومین جلسه خود، ضمن تأکید بر اجرای دقیق «سند راهبرد آینده»، سیاست‌ها و راهبردهای توسعه و ارتقای این فناوری در کشور را تصویب کرد. این سند با عنوان «سند راهبرد آینده» قرار گرفتن در میان 15 کشور برتر جهان در حوزه فناورى نانو و تلاش براى ارتقاء مداوم این جایگاه به منظور تولید ثروت و بهبود کیفیت زندگی مردم را هدف‌گیرى کرده است.
با تصویب «سند ملی توسعه علوم و فناوری نانو» که در جلسه 873 مورخ 24 آبان ماه 1401 شورای‌عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد و در تاریخ ٦ آذر 1401 برای اجرا ابلاغ شد، دهه سوم پیشرفت فناوری نانو در کشور آغاز شده است و راه برای بهره‌گیری کشور از آثار اقتصادی و اجتماعی فناوری نانو و مشارکت در مسابقه جهانی در این عرصه تا افق 1412 هموارتر شده است.
بعد از انتخاب دکتر روح‌الله دهقانی فیروز‌آبادی به‌عنوان سکاندار معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری، یکی از ستادهایی که تغییر و تحولاتی نیز در آن روی داد “ستاد ویژه توسعه فناوری نانو” بود که دکتر “عماد احمدوند” جایگزین دکتر”سعید سرکار” شد.
احمدوند، دانش‌آموخته دکتری مدیریت فناوری از دانشگاه علامه طباطبایی، پیش از این مدیریت کریدور توسعه صادرات و تبادل فناوری را بر عهده داشت؛ وی از ابتدای تشکیل ستاد ویژه توسعه فناوری نانو از سال 1380، در این ستاد فعالیت داشته و سوابقی همچون مدیریت گروه ترویج ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، مدیریت پایگاه‌های صادراتی ستاد فناوری نانو، مشارکت در تدوین اسناد ملی توسعه فناوری نانو، راه‌اندازی باشگاه شرکت‌های دانش بنیان صادراتی را در کارنامه دارد. عضویت در هیئت مدیره صندوق توسعه صادرات و تبادل فناوری و عضویت در هیئت مدیره هلدینگ دانش بنیان صنایع نانوتک آینده، از دیگر سوابق کاری وی است.
به همین بهانه، میهمان ستاد نانو شدیم و گفت‌و‌گویی را با دکتر “عماد احمدوند” دبیر”ستاد ویژه توسعه فناوری نانو”انجام داده‌ایم که مشروح بخش اول آن را از نظر می‌گذرانید:
موضوع سیاستگذاری و تدوین اسناد بالادستی در حوزه نانو چه سابقه‌ای دارد؟ در ابتدا درباره جزئیات سند 10 ساله سوم ستاد توسعه نانو که در سال جاری به تصویب رسید توضیح بدهید؟
سندهای نانویی یک سابقه تاریخی و یک سابقه موجود دارند که در فضای تاریخی، تدوین سند توسعه فناوری نانو و تصویب آن در دولت و شورای انقلاب فرهنگی یکی از تجربه‌های قوی کشور در مسیر توسعه فناوری در سال‌های گذشته بوده است؛ یعنی از همان ابتدایی که برنامه نانو شروع شد جدای از کارهای مطالعاتی و تعریف یکسری پروژه، این نگاه از همان ابتدا شکل گرفته بود که ما باید یک برنامه مدون برای توسعه فناوری داشته باشیم که منجر به تدوین سند 10 ساله اول در سال 1384 شد.
تدوین این سند در زمان خود برای توسعه یک فناوری نوظهور، تجربه بسیار قوی بود که بعد از آن در حوزه‌های دیگری نیز تدوین سند راهبردی را داشتیم که در شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز تصویب شده است و بعد از آن نیز این ساختار نهادی توسعه فناوری و نوآوری در کشور به‌صورت دائم ارتقا و تکامل پیدا کرده است که حوزه نانو نیز یک بخشی از این اکوسیستم نوآوری بوده و رشد کرده است.
مطالعات درباره نانو نیز از سال 1380 آغاز شد و در سال 1382 ستاد تشکیل شد، سند در سال 1384 تصویب شد و در سال 1386 نیز معاونت علمی شکل گرفت و تا قبل از معاونت علمی، ستاد ذیل معاون اول رئیس‌جمهور قرار داشت و بعد از تشکیل معاونت علمی، ذیل نظر آن قرار گرفت. یکی از کارهایی که در حوزه توسعه فناوری در کشور در دفتر همکاری‌های بین‌المللی که امروز مرکز همکاری‌های فناوری شده است، انجام شد، حوزه فناوری نانو بود و در مسیر تکاملی آن، معاونت علمی شکل گرفته و خود معاونت علمی باعث رشد و توسعه مابقی اجزای موجود شده است.
ویژگی‌های سند 10 ساله سوم ستاد توسعه فناوری نانو
در سند 10 ساله سوم ستاد توسعه نانو، یک بُعد آن موضوع تدوین سند و یک بُعد، نوع نگاه به اجرا و گزارش‌دهی سند است. اگر به سایت ستاد نانو مراجعه کنید از سال 1386 ما گزارشات عملکرد سالانه سند را با جزئیات ارائه کردیم که در سال‌های اول به صورت خلاصه‌تر و به مرور زمان با جزئیات بیشتر ارائه شده است.
به عنوان مثال اسامی همه شرکت‌هایی را که در طول سال با آنها تعامل داشته و از آنها حمایت می‌کنیم ارائه شده که این حمایت هم در بحث توسعه فناوری و هم در توسعه بازار و توسعه صادرات آنها خواهد بود، اینکه چه خدماتی را از ما دریافت کرده و چه حمایت‌های مالی را از ما دریافت می‌کنند که همه آنها با جزئیات در سند آورده شده است که این مدل گزارش‌دهی به مردم، یک الگوی خاص است که برای ستاد نانو به یک رویه تبدیل شده است.
اگر از منظر نوع اطلاع دادن به مردم در مورد جزئیات کارها نیز به این سند نگاه کنیم، خود آن یک الگو است و جدای از علم و فناوری می‌تواند در جاهای دیگر نیز مورد استفاده قرار گیرد.
