به گزارش پایگاه اطلاع رسانی سازمان تعزیرات حکومتی، جایگاه های سوخت گیری یکی از مکان هایی است که روزانه تعداد زیادی از مردم برای دریافت خدمات به آن مراجعه می کنند اما شاید کسی توجهی به وضعیت این جایگاه ها و نقاط قوت و ضعف آن نداشته باشد و قطعا بسیاری از افراد از حقوق قانونی خود در این مکان ها غافل هستند.
برای بررسی بهتر این موضوع و روشنتر شدن نقش تعزیرات حکومتی در احقاق حقوق از دست رفته مردم در جایگاه های سوخت گیری گفتگویی بادکتر مجید سجادی پناه معاون طرح و برنامه سازمان تعزیرات حکومتی انجام دادیم که می توانید در ادامه مشروح این گفتگو را مطالعه کنید.
به عنوان مقدمه در مورد وضعیت پمپ بنزین ها در کشور توضیح دهید؟
سجادی پناه: ایران در بین کشورها ، کمترین جایگاه سوخت را برای خودروها خود در اختیار دارد و این در حالی است که در کشور ترکیه به ازای هر 800 خودرو و برای هر گروه 6 هزار نفری جمعیت یک جایگاه پمپ بنزین وجود دارد اما در ایران به ازای هر 4 هزار خودرو و برای هر گروه 26 هزار نفری، یک جایگاه پمپ بنزین وجود دارد.
متوسط مصرف بنزین کشور ما در یک روز معادل 11 لیتر است که این میزان در کشور انگلیس 5 لیتر، فرانسه 9 لیتر، کانادا 5 لیتر و آمریکا 3 لیتر است.در ایران هر 10 سال یک بار مصرف سوخت 2 برابر می شود در حالی که در جهان هر 50 سال یکبار مصرف سوخت 2 برابر می شود.
مصرف سوخت در کشور ما به قدری بالا است که براساس آمارهای جهانی 9 درصد از سوخت جهان در کشور ما و تنها توسط 1 درصد جمعیت جهان مصرف می شود که از این میزان نیمی مربوط به خوردو های عمومی و 10 درصد مربوط به موتورسیکلت ها و 40 درصد مربوط به خوردوهای شخصی است.
در کنار این کمبود جایگاه ها، سرانه بالای خودرو، مصرف بسیار زیاد بنزین، توزیع نامناسب این پمپ بنزین ها مشکلات را مضاعف تر کرده است به عنوان مثال 50 درصد پمپ بنزین ها که در جنوب شرقی کشور ایجاد شده به دلیلی تردد کم، پایین ترین میزان فروش را دارد که این میزان فروش با سرمایه گذاری های کلان انجام شده حتی به نقطه سر به سر هم نمی رسد.
بنابراین توسعه پمپ بنزین ها براساس نیازهای جمعیتی صورت نمی گیرد بلکه براساس امکان پذیری، تامین زمین و … احداث می شود که نیازمند بازنگری در این شیوه واگذاری هستیم زیرا اگر جایگاه ها به اندازه کافی در نظر گرفته نشود زمان رسیدن مردم به این جایگاه ها طولانی و مصرف سوخت آنها افزایش پیدا می کند که این باعث آلودگی هوای بیشتر نیز خواهد شد. متوسط زمان سوخت گیری در کشورهای توسعه یافته به صورت میانگین 15 دقیقه است که این زمان در کشور ما معادل 40 دقیقه است
جایگاه داران پمپ بنزین ها چه مسائل و مشکلاتی را مطرح می کنند؟
سجادی پناه: آنها می گویند که اگر کسی در کلان شهرها قصد احداث پمپ بنزین را داشته باشد باید هزینه های چند صد میلیونی پرداخت کند به عنوان مثال اگر در تهران فردی بخواهد در یک قطعه زمین 30*30 یعنی 900 متری جایگاه پمپ بنزین احداث کند باید رقمی معادل 18 میلیارد تومان هزینه کند.
جایگاه داران معتقدند که نرخ کارمز پرداختی به آنها از سوی شرکت ملی پخش جوابگوی سرمایه گذاری آنها نیست و باید دستمزد کارگران آنها براساس حق العمل کاری پرداخت شود.
از سوی دیگر کارمزد پرداختی به جایگاه های پمپ بنزین براساس رتبه بندی آنها (پایه، درجه1، درجه 2، درجه 3 و ممتاز) پرداخت می شودو دامنه آن از 43 تومان برای جایگاه های پایه آغاز و تا 50 تومان برای جایگاه های ممتاز ادامه پیدا می کند.
اخیرا نیز اعلام شده است که تک نرخی شدن بنزین مصرف مردم را کاهش داده و این خود سبب کاهش فروش پمپ بنزین ها و نهایتا پایین آمدن درآمد آنها شده است. که البته این مقرون به صحت نیست زیرا به روایت آمار شرکت ملی پخش متوسط مصرف مردم در سه ماهه اول سال 93 معادل 69.5 میلیون لیتر بوده است در حالیکه در سه ماهه سال 94 این رقم به 71.6 میلیون لیتر افزایش پیدا کرده است
دولت معتقد است خدمات ویژه ای به پمپ بنزین ها ارائه می کند آیا این خدمات جوابگوی توقعات آنها نیست؟
سجادی پناه: دولت مدعی است که ما 48 ساعت پس از فروش بنزین پول آن را از جایگاه داران دریافت می کنیم و بنزین را بدون دریافت کوچکترین هزینه حمل و نقل در محل به آنها تحویل می دهیم؛ وام های متعددی به جایگاه داران تعلق می گیرد و کارمزدهای ویژه ای را تعیین و حتی نرخ کارمزد بیشتری را در کلان شهر برای جایگاه داران در نظر گرفته ایم که به نظر می رسد قسمتی از مشکلات این عزیران را پوشش می دهد.
آیا سیاست تک نرخی شدن بنزین سیاست کارآمدی بود؟
سجادی پناه: این سیاست عمدتا به دو منظور طراحی شده است، نخست جلوگیری از قاچاق سوخت و دوم جلوگیری از اسراف بنزین. براساس گزارش موسسه “مارک اوراکل” ایران از نظر ارائه بنزین ارزان سومین کشور دنیا است و از نظر میزان یارانه پرداختی به این کالا نخستین کشور دنیا است و این باعث شده که 36 درصد بنزین خاورمیانه در ایران مصرف شود.
با تک نرخی شدن قیمت بنزین این مصرف کاهش پیدا نکرد زیرا قیمت فعلی با قیمت خلیج فارس یعنی 2 هزار تومان فاصله بسیار دارد اما با نگاهی که به کشورهای منطقه می اندازیم متوجه می شویم که قیمت بنزین در افغانستان 2 هزار و 450 تومان، پایکستان 2 هزار 520 تومان، ترکیه 5 هزار و 300 و عراق 2 هزار و 900 تومان است.
این تفاوت قیمت ها قاچاق این کالا را برای قاچقچیان بسیار سودآور کرده است به طوری که در سال گذشته معادل 8 میلیارد دلار سوخت به صورت قاچاق از کشور خارج شده است که این رقم معادل احداث تونل مانش است که دو کشور انگلیس و فرانسه را از زیر دریا به هم مرتبط می کند و جزء عجایب هفتگانه جهان مدرن است.که هزینه احداث این پروژه رقمی معادل هزینه قاچاق سوخت سال گذشته این کشور بوده است
در خصوص وضعیت نیروی انسانی شاغل در پمپ بنزین ها بیشتر توضیح دهید.
سجادی پناه: ما در کشور 3 هزار و 400 جایگاه سوخت داریم که چیزی حدود 70 هزار نفر در آنها شاغل هستند.این پمپ بنزین ها به دو صورت عمل می کنند یا متعلق به بخش خصوصی هستند تحت عنوان “اختصاصی” و یا متعلق به بخش دولتی تحت عنوان “شرکتی” هستند.
پمپ بنزین هایی که دولتی بوده و کارگر آن به محض دریافت حقوق و حق بیمه اش خدا را شکر می کند اما بعضی کارگران بخش خصوصی هیچ حقوقی از کارفرما دریافت نمی کنند و براساس انعام ها و فروش مکمل ها امرار معاش می کنند که این باب تضییع حقوق مردم را اخیرا باز کرده است.وضعیت به گونه ای شده است که کارگران برخی از این جایگاه ها درآمد ماهانه ای معادل 7 میلیون تومان داشته باشند.
بعضی از آنها از بانوانی که از ماشین پیاده نمی شوند مبالغ بیشتری را دریافت می کنند و 30 لیتر بنزین آنها را 35 لیتر حساب می کنند و مکمل هایی بعضا تقلبی را با قیمت های بسیار زیاد و حتی اجباری به مشتریان می فروشند.
مطمئنا تخلف این کارگران به حساب جایگاه داران نوشته می شود زیرااین صاحبان جایگاه ها هستند که می بایست مراقبت نماید و با پرداخت حق الزحمه منصفانه از بروز تخلفاتی اینچنینی خودداری کند .مسئولین مربوطه در این حوزه می گویند که ماهی نیست که 15 الی 20 کارگر از این جایگاه ها اخراج نشوند.
کارگان این جایگاه ها اقدام به فروش مکمل های اکتان به منظور کسب درآمد می کنند.( اکتان مایعی است که مقاومت بنزین را در مقابل گرما، فشار و شروع احتراق افزایش می دهد) عدد اکتان در بنزین معمولی در ایران 87 و در بنزین سوپر 95 استو کارکنان حوزه نفت معتقدند که بنزین ایران نیازی به مکمل سوخت ندارند و به همین دلیل مسئولین وزارت نفت از سال 92 فروش مکمل های بنزین را تحت عنوان هر برندی در جایگاه سوت ممنوع اعلام کردها اند و از طرف دیگر سازمان استاندارد نیز با صدور بخشنامه ای در این زمینه (عدم فروش مکمل ها) بر آن صحه و مهر تائید زدند.
زیرا بسیار مشاهده شده است که در داخل این مکمل ها بنزین معمولی، تینر و … ریخته و به عنوان مکمل به مردم فروخته می شود و این نه تنها آثار مخربی بر خودرو مردم بجا می گذارد بلکه برخی از آنها آلوده کردن هوا را تشدید می کند.از طرف دیگر کم فروشی، تزریق هوا به جای بنزین نیز از تخلفات برخی از این جایگاه داران است.
چه تعداد از گزارش های بازرسان شرکت ملی پخش و سازمان استاندارد در تعزیرات حکومتی منجر به تشکیل پرونده شده است؟
سجادی پناه: در سال 1393 تعداد 326 فقره پرونده یعنی چیزی معادل 10 درصد از جایگاه داران سوخت در کشور به تعزیرات حکومتی واصل شده است که با قوت رسیدگی و متخلفان مربوطه را به جرایم سنگینی محکوم کرده ایم .قطعا محیط ناامنی را برای پمپ بنزین های متخلف ایجاد خواهیم کرد تا این 10 درصد متخلفان چهره 90 درصد جایگاه داران سوخت را که افرادی خدوم می باشند و در شرایط مختلف آب و هوایی، گرما، سرما به مردم خدمت می کنند را مخدوش ننمایند.
از این منظر، حقوق مردم را دیده بانی خواهیم کرد و با کمک مسئولین انجمن صنفی، کارفرماین سراسر کشور و همچینین مسئولین لتحادیه جایگاه داران سوخت کشور با متخلفین این حوزه برخورد خواهیم کرد.
گرانفروشی، کم فروشی، فروش غیرقانونی مکمل های سوخت بیسترین فراوانی تخلف پمپ بنزین ها را به خود اختصاص داده است که سازمان تعزیرات حکومتی پرونده آنها را رسیدگی کرده است.
