پیشنهاداتی  برای ساماندهی تعطیلات و کاهش اثرات منفی آن بر نظام اداری کشور

همان طوری که می دانید کشور ما تنها کشوری در دنیا است که سه تقویم دارد (میلادی ، قمری ، شمسی) صرفنظر آثار فرهنگی ، اجتماعی و سیاسی آن که منجر به فرهنگ ملی ، فرهنگ اسلامی و فرهنگ غربی شده است و هژمونی هر کدام بر دیگری در طول تاریخ ، نظام سیاسی، متفاوتی را برای کشورمان رقم زده است. تعطیلات این کشور هم  به نوعی متاثر از این سه تقویم است. توضیح آنکه :
ما دو دسته تعطیلات رسمی و غیر رسمی  در کشور داریم :
تعطیلات رسمی
1-    تعطیلات اسلامی : ( 5 روز )
2-    تعطیلات مذهبی : ( 10 روز )
متوسط تعطیلات مذهبی در دنیا 26/3 روز است که ما تقریبا پنج برابر دنیا تعطیلات مذهبی داریم. البته کشورهای مانند سوئد ، نروژ ، پرو هم مانند ایران بیشترین تعطیلات مذهبی را دنیا دارند. (مزید اطلاع مخالفین هم باید عرض کینم که 10 روز از این تعطیلات مذهبی مربوط به عید  و 5 روز هم مربوط به وفات است یعنی ما غم را به جامعه پمپاژ نکرده و جامعه را افسرده نکرده ایم)
3-    تعطیلات انقلابی  (4 روز) 
متوسط جهانی 69/3 روز است.  روز استقلال کشورها در تمام دنیا جشن گرفته و تعطیل می شود ما از این منظر نزدیک به متوسط جهان هستیم اما کشورهای نظیر کوبا ، کلمبیا ، شیلی، گنگو تعطیلات انقلابی شان بیشتر از ماست.
4-    تعطیلات ملی (6 روز)
متوسط جهانی 17/5 روز است . ما از این منظر نزدیک به متوسط جهانی هستیم اما کشورهای مانند چین ، ژاپن ، ایتالیا که همانند ما دارای تمدن تاریخی کهنی بوده اند تعطیلات ملی زیادی و حتی بیشتر از ما دارند.
تعطیلات غیر رسمی
1-    تعطیلات کارگری (1 روز )
روز جهانی کارگر 11 اردیبهشت مطابق (تقویم میلادی)در ایران هم بخش کارگری تعطیل است. البته بخش کارگری دارای تعطیلات تابستانی ، تعمیر و تجهیز کوره ها ، انبارگردانی پایان سال و … نیز است. اما بانک ها  در بعضی از کشورها دارای تعطیلاتی هستند نظیر تعطیلات سه روزه بانک های کشور سری لانکا و … که در کشور ما  این موضوع برعکس است یعنی نه تنها تعطیلات بانک ها را نداریم بلکه در بعضی از روزهای تعطیل نظیر نوروز نیز برخی بانک ها باز هستند
2-    تعطیلات آموزشی : 
1-2 ) تعطیلات دانش آموزی : دانش آموزان در کشور ما 160 روز به مدرسه می روند اما دانش آموزان در امریکا 220 روز،  ژاپن 200 روز ، اروپا 180 روز به مدرسه می روند. این موضوع مشکل زیادی را بوجود نمی آورد. ولی زمانی مشکل ایجاد می شود که تعطیلات 4 روزه نوروز را   تعطیلات دانش آموزی  به 14 روز تبدیل می کند. در زمان شهید رجایی تصمیم گرفتند که این موضوع را اصلاح کنند یعنی دنش آموزان هم در عید فقط 4 روز تعطیل باشند اما در یک اقدام هماهنگ هیچ دانش آموزی در کشور تا روز 14 فروردین ماه به مدرسه نرفت. و این طرح در عمل شکست خورد.
2-2 تعطیلات دانشجویی : این وضعیت در آموزش عالی بدتر و نگران کننده  است دانشجویان یک هفته پس از شروع ترم ، یک هفته قبل از عید ، دوهفته قبل از امتحانات ، و همچنین  تعطیلات تابستان و فاصله یکماهه بین ترم، عملا باعث می شود که وقت زیادی از جوانان که در بهترین سن فعالیت هستند تلف شود. وضعیت به گونه ای شده است که  در ترم بهاره دانشجویان بجای 16 جلسه فقط هشت جلسه در سرکلاس حاضر می شوند.
3-2 تعطیلات حوزه های علمیه : روحانیون در ماه های محرم ، صفر ، رمضان درس و بحث را تعطیل و برای تبلیغ به اقصی نقاط کشور می روند.
3-2 تعطیلات غیر منتظره : (تعطیلات امنیتی – نظیر اجلاس سران –  ، تعطیلات برای آلودگی هوا )
تاریخچه تعطیلات در کشور :
میزان تعطیلات در کشور داری نوسان زیادی بوده است که در جدول زیر منعکس شده است.

سال
1309
1341
1358
1363
1373
1384
 
میزان تعطیلات
24
26
15
21
24
25
همواره 60  درصد از تعطیلات ما در کشور مذهبی، 20 درصد تعطیلات ملی و 20 درصد مابقیهم تعطیلات حکوکتی بوده است.
تمام مصوبات بعد از انقلاب چه مجلس شورای اسلامی  و چه شورای عالی انقلاب قرهنگی همواره در جهت افزایش روزهای تعطیلات یوده است و بطور کلی 67 درصد نسبت به سال 58 رشد داشته است  و هم اکنون تعطیلات رسمی کشور ما معادل 25 روز است.
 اما آیا این میزان تعطیلات در ایران زیاد است برای پاسخ به این سوال می توان تعطیلات کشور خودمان را با برخی کشورها دیگر دنیا مقایسه نمود.
مقایسه میزان تعطیلات کشور ما با تعطیلات در جهان :
اگر ما بین تعطیلات رسمی (25 روز ) و تعطیلات آخر هفته  تفکیک قائل شویم.  از این منظر کشور ما بالاترین میزان تعطیلات را در جهان دارد( رتبه اول) –  کمترین میزان  تعطیلات متعلق به  سنگاپور با 11 روز تعطیلات رسمی است – .
اما اگر بین تعطیلات رسمی و تعطیلات آخر هفته  تفکیک قائل نشویم ما از این منظر پایین ترین  تعطیلات  را در بین کشورهای جهان داریم  ( رتبه اول )
مقایسه زیر این موضوع را بهتر نشان می دهد:
شرح
با احتساب تعطیلات آخر هفته
بدون احتساب تعطیلات آخر هفته
 
تعطیلات در انگلستان
116 روز
12 روز
تعطیلات در ایران
79 روز
25 روز
 نکته ظریفی که خیلی از طرفداران زیاد بودن تعطیلات در کشور در نظر نمی گیرند این است که چرخش تعطیلات قمری تعطیلات دینی را با تعطیلات آخر هفته مقارن می کند. در کشورهای توسعه یافته اگر چنین وضعیتی پیش بیاید روز بعد از تعطیلات پایان هقته را تعطیل می کنند در حالیکه در کشور ما چنین چیزی مرسوم نیست. پس بنابراین با یک محاسبه ساده میزان این تقارن (تعطیلات مذهبی با تعطیلات آخر هفته )که به طور متوسط در چند ساله گذشته معادل  8/6 روز است از تعطیلات کشور یعنی  25 روز کم کنیم به عدد 18 روز در سال می رسید یعنی تعطیلات ما 25 روز نیست که در بوق و کرنا می کنند بلکه 18 روز است که به این ترتیب تعطیلات رسمی ما معادل ما تعطیلات بسیاری از کشورها پیشرفته دنیا است  نظیر :
روسیه با  19 روز تعطیلات رسمی   ، ژاپن با  18 روز تعطیلات رسمی   ، کانادا با  18 روز تعطیلات رسمی 
و چین با  18 روز تعطیلات رسمی 
 از منظر دیگری هم  می توان موافقین زیاد بودن تعطیلات در کشور را در حصار زیر محبوس کرد.
تعطیلات رسمی 25 روز  + 52 روز جمعه  +  نصف پنج شنبه ها 26 روز  = 103 روز تعطیلات در کشور
با مقایسه این 103 روز تعطیلات با کشورهای دیگر،  شما مشاهده خواهید کرد که ما بازهم پائین ترین تعطیلات را در جهان داریم.
روسیه 123 روز ،   ژاپن 119 روز ،   ترکیه 117 روز ،    کره جنوبی  117 روز    ،   امریکا 115 روز
از طرف دیگر سازمان بین المللی کار 40 ساعت کار در هفته  را برای کشور های مشروع دانسته است. بطوری که  در امریکا و آلمان هر کدام چهل ساعت در هفته کار می کنند اما  ما در ایران 44 ساعت در هفته کار می کنیم ولی چرا با این وضعیت کشور ما پیشرفت نکرده است. این موضوع ربط زیادی به تعطیلات ندارد بلکه باید مشکل را در جای دیگری جستجو کنیم یعنی بهره وری.
موافقین زیاد بودن تعطیلات در کشور معتقدند که سهم تولید ناخالص داخلی در سال 93 معادل 59 میلیارد دلار بوده است که هرروز تعطیلی معادل  164 میلیون دلار برای کشور هزینه در بر دارد.  البته این موضوع نمی تواند صحیح باشد چرا که ویتنام 8 روز تعطیلات رسمی  دارد ولی پائین ترین درآمد سرانه را دارد و آرژانتین با  9 روز تعطیلات بیشترین درآمد سرانه ، پس بنابراین ارتباط خیلی معنی دار بین تولید ناخالص داخای و تعطیلات وجود ندارد. مضافا به این که کشور ما یک کشور نفتی و کشاورزی محسوب می شود که درآمدهای آن تابعی از تعطیلات نیستند.
تعطیلات منظم صنعت گردشگری ، رستوران ها ، هتل ها ، حمل و نقل  را فعال می کند و نه تنها باعث کاهش تولید ناخالص داخلی نمی شود بلکه افزایش آنرا نیز در پی دارد نمونه آن فیلیپین است که با فزایش تعطیلات توانست 5/3 درصد تولید ناخالص خود را افزایش دهد
بجای کاهش تعطیلات به نظرم برای  مواردی  از این دست  باید چاره ای اندیشیدکه :
چرا نرخ تسهیلات بانکی برای بخش خصوصی 365 روز محاسبه می شود درحالیکه روزهای کاری درایران 262 روز است .
و چرا نرخ بیمه های اجباری کارکنان (تامین اجتماعی ) 365  روز است درحالیکه روزهای کاری درایران 262 روز است
نتیجه گیری :
1-    همان طوری که عرض کردم تعطیلات در کشور ما زیاد نیست بلکه مشکل اصلی بین التعطیلین  است که نیاز شدیدی به  ساماندهی دارد وفتی تعطیلات دوروز پشت سرهم نظیر عاشورا تاسوعا  که وسط هفته می افتد کارمندان با مرخص قبل و بعد از آن عملا می توانند کشور را 9 روز به حالت نیمه تعطیل درآورند بنابراین پیشنهاد می شود که مرخصی کارمندانی که به تعطیلات رسمی ختم و یا از آن شروع می شود معادل روز های تعطیلات آن به مرخصی کارمندان اضافه نمود تا بدین وسیله با بالا بردن هزینه های مرخصی برای آنها بتوان این موضوع را سامان داد.
2-    اگر تعطیلات پنج شنبه و جمعه ما را با تعطیلات شنبه و یک شنبه دنیا در نظر بگیرم عملا 4 روز ارتباط ما با جهان قطع است بنابراین پیشنهاد می شود که تعطیلی روز پنج شنبه ها را (که در برخی استان ها نیمه تعطیل و در برخی استان ها تماما تعطیل است ) به روز شنبه منتقل کنیم تا از این طریق از فضای پس از برجام و تعاملات با دنیا بیشترین استفاده را بکنیم
3-    موضوع اصلی در این رابطه  بهره وری است . به عبارت دیگر اگر در ایران 262 روز کاری وجود داشته باشد و در خوشبینانه ترین حالت 5/1 ساعت کار مفید داشته باشند (میزان ساعت کار مفید روزانه بخش خصوص و دولتی که به تازگی توسط یک موسسه بین المللی محاسبه شده است به ترتیب  28 و 22 دقیقه است) اما ما این رقم را دست بالا می گیرم بنابراین  حاصل (262 * 5/1 )  معادل 393  ساعت کار مفید از میزان ساعت حضور کارمندان در ادارات یعنی  2096 ساعت  خواهد بود.

حال تصور نمایید که اگر شما 10 روز تعطیلات را حذف کنید فقط 15 ساعت به عدد فوق اضافه می شود یعنی می شود 403 ساعت. اما اگر فقط و فقط نیم ساعت به بهره وری کارمندان اضافه کنیم معادل 16 روز تعطیلات رسمی است که آنرا ذخیره کرده ایم کدام یک بهتر و در جامعه کم تنش تراست.
البته برای تحقق این موضوع به نظرم می رسد که رئیس جمهور محترم باید شعار نظام اداری دانش بنیان را به عنوان محور اصلی برنامه ششم مطرح کند.  به عبارت دیگر ارائه خدمات مبتنی بر دانایی موتور اصلی توسعه نظام اداری خواهد بود. همان طوری که مقام معظم رهبری اقتصاد دانش بنیان را موتور محرکه اقتصاد مقاومتی مطرح می کند.
 به یاد داشته باشیم آلمان که  در سال 1900 بسیار عقب تر از فرانسه و انگلیس بود. روسای حکومت وقت  500 فیلسوف و محقق را  اجیر کردند تا راز عقب ماندگی آلمان را کشف کنند بعد از تحقیقات بسیار آنها متوجه شدند که علت اصلی عقب ماندگی آلمان در  نظام اداری  این کشور است که نهایتا با  نسخه  مارکس وبر  یعنی  بوروکراسی درصدد اصلاح آن برآمدند  و امروز ملاحضه می کنید که چقدر تشخیص آن گروه درست بوده و امروز آلمان جزء 6 قدرت بزرگ دنیاست
البته کاهش بهره وری در ایران یک دلیل عمده دیگری هم دارد و آن این است که جمعیت کشور نسبت به سال 57 دوبرابر شده است یعنی عمر نیمی از جمعیت کشور به اندازه عمر انقلاب یعنی 36 سال و کمتر است با کوچک شدن بخش خصوصی، دولت چون خود را متولی اشتغال کشور می دانست بدون گسترش  زیر ساخت های خود این جمعیت اضافه شده به کشور را جذب بخش دولتی کرد نتیجه آن شده است که ما کار یک نفر در نظام اداری را به چهار نفر دادیم که نتیجه مشخص است کاهش بهروری و رقابت پذیری.
 به عنوان مثال هر هزار تن فولاد در کشور های اروپای غربی با  3 تا 5  نیروی شاغل  و در اروپای شرقی 10 نفر  و در کشور ما با 26 نفر تولید می شود و این باعث شده است که قیمت تمام شده فولاد در کشور ما  5/1  برابر قیمت جهانی باشد.
اما باید به موافقین طرح کاهش تعطیلات نیز  عرض کنم که :
تعطیلات با اعتقادات دینی مردم پیوند خورده است و دستکاری آنها بازتاب زیادی را در جامعه دارد. دید که لغو تعطیلی روز 29 اسفند از کمیسیون حتی به صحن علنی مجلس هم نرسید و  یا  تعطیلی  منطقه ای به جای ملی یعنی شهادت امام رضا (ع)  را  فقط در مشهد تعطیل کنیم و  یا  برای شهادت امام جعقر صادق (ع )فقط  قم  را تعطیل کنیم هم  موثر واقع نشد و بازتاب بسیار زیادی بین مراجع  و مردم داشت.
هموراه باید این نکته را بخاطر داشته باشیم که انسجام ملی که در اثر این تعطیلات ایجاد می شود نظیر 22 بهمن خود یک سرمایه بزرگ اجتماعی است که به هیچ وجه به عدد و رقم در نمی آید که ماهم آنرا درمقابل عدد خسارت تعطیلات شما بگذاریم  و یا اصلا دولت با چه میزان هزینه می توانست  این انسجام را ایجاد نماید.
و یا همبستگی خانواده در نوروزو که به انسجام اجتماعی دامن می زند . ( غربی ها کلی هزینه می کنند که یک روز “ولن تایم” را برای همبستگی مردم جشن بگیرند )  و یا مهمتر از همه این ها روحیه شهادت طلبی که با زنده نگه داشتن فرهنگ عاشورا و تاسوعا ایجاد می شود. براستی با چه مقدار هزینه می توانستیم این روحیه را ایجاد کنیم و امروز در جنگ با دشمنان اسلام از آن بهره بگیریم و همه دنیا می دانند که  ما با زنده نگه داشتن فرهنگ عاشورا چه مدافعین حرمی تربیت کردیم که میلیاردها دلار عربستان نتوانست در سوریه جلوی آنها را بگیرد و اگر نبودن این شهدا ،  بقول مقام معظم رهبری الان ما باید در همدان و کرمانشان با داعش می جنگیدیم.