چرا برخی وزرا به توصیه‌های رهبری عمل نمی‌کنند؟

چه اتفاقی افتاده است که امروز رهبر معظم انقلاب لازم دانستند «مردمی بودن مسئولین» را بار دیگر و به‌صراحت تذکر دهند؟
ایشان فرمودند که :
«باید به میان مردم رفت، در اجتماعات آن‌ها حاضر شد و سخنان‌شان را، حتی اگر تند باشد، با حوصله شنید و به آن‌ها توضیح داد.»
این سخن تازه‌ای نیست؛ رهبر انقلاب طی سال‌های گذشته بارها و با عبارات صریح‌تر بر همین موضوع تأکید کرده‌اند:
۲ شهریور ۱۴۰۱:
«مسئولان بروند بین مردم، با آن‌ها گرم بگیرند، حرف بزنند، به حرف‌شان گوش بدهند؛ حتی اگر تند حرف زدند، با روی خوش، با چهره باز.»
رمضان ۱۳۹۸:
«باید تحمل شنیدن سخن مخالف را داشته باشیم. مردم اگر اعتماد کنند، پای کار نظام می‌مانند.»
۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۰:
«نصیحت و خیرخواهی و حتی نقد دلسوزانه، یک نعمت است.»
۲۸ مهر ۱۳۹۴:
«برخی از مشکلات را فقط وقتی می‌فهمید که وسط میدان باشید… نه از پشت شیشه دودی ماشین یا سالن‌های رسمی.»
اسفند ۱۳۹۷:
«اگر مسئولان از نقد فرار کنند، فساد ریشه می‌دواند.»

با وجود این تأکیدهای مکرر، در واقعیت میدانی شاهد بی‌توجهی به این اصول هستیم. دلایل این بی‌توجهی را می‌توان در چند عامل خلاصه کرد:

1- فرهنگ قدرت‌محور و غیرپاسخ‌گو:برخی مسئولان، نقد را نه به‌عنوان فرصتی برای اصلاح، بلکه تهدیدی علیه جایگاه خود تلقی می‌کنند.
2- ترس از افشا شدن ناکارآمدی‌ها:نقد درونی می‌تواند لایه‌هایی از ضعف و سوءمدیریت را نمایان سازد، که بعضی مدیران تمایل به دیده شدن آن ندارند.
3- فاصله گرفتن از واقعیت‌های اجتماعی:ماندگاری طولانی‌مدت در جایگاه قدرت ممکن است باعث شود مسئولان دچار نوعی انزوای سیاسی و ناتوانی در درک نیازهای واقعی مردم شوند.

بی‌اعتنایی به توصیه‌های رهبری درباره تحمل نقد، تعامل صادقانه با جامعه و حضور در میان مردم، اگر ادامه یابد، در درازمدت می‌تواند به تضعیف سرمایه اجتماعی نظام بینجامد.
نکته مهمتر آن است که عمل به توصیه‌های رهبری، نه‌فقط وظیفه‌ای اخلاقی و دینی است، بلکه شرط بقا و مشروعیت حاکمیت در نگاه مردم به‌شمار می‌رود.

بنابراین، اقداماتی مانند اخراج کارمندان آنهم به‌دلیل نقد دلسوزانه نه‌تنها خلاف توصیه‌های رهبری است، بلکه تضعیف‌کننده‌ی اعتماد عمومی و مغایر با منافع بلندمدت نظام خواهد بود.

سجادی پناه – مشاور سابق معاون رییس جمهور