استاندار جدید همدان کیست؟

گروه سیاسی: مجید سجادی پناه دارای 28 سال سابقه مدیریتی در دو قوه قضائیه و قوه مجریه و همچنین حوزه‌های دانشگاهی است. مشاور معاون رئیس‌جمهور، مشاور وزیر دادگستری، معاون سازمان تعزیرات حکومتی، معاون مرکز آموزش مدیریت دولتی، معاون ارزیابی عملکرد سازمان بازرسی کل کشور، مدیرعامل و عضو هیئت‌مدیره شرکت سرمایه گزاری حامی، عضو هیئت مدیر شرکت مادر تخصصی ایران‌گردی و جهانگردی ج.ا.ا، عضو مجمع کانون جهانگردی و اتومبیل‌رانی ج.ا.ا، معاون آموزشی و قائم‌مقام رئیس دانشگاه، مدیر برنامه‌ریزی شرکت جام جهان‌نما، معاون اداری و مالی هلال‌احمر و… را می‌توان در کارنامه مدیریتی او دید.

بولتن نیوز گفت‌وگویی اختصاصی را با ایشان که یکی از محتمل‌ترین گزینه‌های استانداری همدان است را انجام داده که مشروح آن را در زیر می‌خوانید.

*  در رسانه و فضای مجازی از شما به‌عنوان یکی از کاندیدهای اصلی استانداری همدان نام می‌برند؟ قبلاً هم شما برای یکی از وزارتخانه‌ها کاندید بودید؟ منبع انتشار این لیست‌ها کجاست؟ و آیا شما آن‌ها را تأیید می‌کنید؟

البته شما که اهل رسانه‌اید به‌خوبی می‌دانید که خیلی از این لیست‌ها منتشرشده در فضای مجازی پایه و اساس درستی ندارد و صرفاً گمانه‌زنی بیش نیست. همین‌الان استاندار خوزستان منصوب‌شده ولی باز در خصوص این استان گمانه‌زنی‌های صورت می‌گیرد و مدیر معرفی می‌کنند.

*برای استاندار شدن در یک استان چه کوچک و چه بزرگ یک مدیر چندبعدی و استراتژیک لازم است به نظر شما یک استاندار مطلوب باید از چه شایستگی‌هایی برخوردار باشد؟

معیارهای تخصصی، معیارهای زمینه‌ساز، معیارهای ایدئولوژی، معیارهای ارزشی و اخلاقی که هرکدام به زیرشاخه‌های مختلفی قابل دسته‌بندی است که این شاخص‌ها باید در اختیار یک تیم متخصص برای ارزیابی قرار بگیرد تا از ره‌آورد آن‌ها یک انتخاب درست رقم بخورد. چیزی شبیه کانون‌های ارزیابی ولی با شاخص‌ها کلان‌تر و جامع‌تر.

*آیا این شاخص‌ها با مهارت‌های شما انطباق دارد؟

ببینید، باز برگشتید به سؤال قبلی، این را باید گروه ارزیاب وزارت کشور تشخیص بدهند. ولی من در عرض این 28 سال سابقه خدمتی که داشتم یک سرمایه ذهنی اندکی برای خودم جمع‌آوری کردم که این آورده می‌تواند مرا در حل مسائل مختلف کمک کند.

تجربه مدیریتی در قوه قضائیه یک فهم حقوقی برای من ایجاد کرد. تجربه مدیریتی در قوه مجریه یک فهم مدیریتی برای من ایجاد کرد. عضویت در شورای مرکز جمعیت وفاداران یک فهم سیاسی و کارکردن در بخش خصوصی چه به‌عنوان کارگر و چه به‌عنوان کارفرما یک فهم کارآفرینی برای من ایجاد کرد؛ و فعالیت در محیط دانشگاهی هم به‌عنوان دانشجو، هم به‌عنوان معلم و هم به‌عنوان معاون آموزش یک فهم علمی ایجاد کرد؛ که مجموعه این فهم حقوقی، فهم مدیریت، فهم سیاسی، فهم علمی و فهم کارآفرینی یک دستگاه فکری را برای من درست کرد که اگر مسئله ای در کانون این چند ضلعی که عرض کردم قرار داده بشود به احتمالی خیلی زیاد بی راه حل باقی نمی ماند.

بخصوص اینه که من در سازمان بازرسی کل کشور برای مبارزه با فساد تربیت شده ام و در سازمان اداری و استخدامی به‌خوبی یاد گرفتم که مشکل اصلی کشورمان نظام اداری است که متاسفانه این نظام اداری قادر به پشتیبانی از نظام اقتصادی، نظام تقنینی و نظام اجرایی کشور نیست؛ و شش سال کار داوطلبانه در برنامه های زنده صدا و سیما هم ما را به‌خوبی با افکار عمومی جامعه برای شناخت نیازمندی های آن‌ها آشنا کرد.

*دستاورد این همه جابجایی در بین دستگاه ها چه بوده است؟

خوب من پارسال توانستم مدل تحقق «شعار سال» مقام معظم رهبری را مبتنی بر سه قوه طراحی کنم و بعد با کمک 15 کمیسیون مجلس و مدیران ارشد و اساتید دانشگاه چیزی حدود 423 مانع تولید را صرفاً از منظر قوه مقننه تهیه و در 17 اسفند ماه پارسال به دفتر مقام معطم رهبری ارسال نمودم که مورد توجه معظم له قرار گرفت. نظام ملی گردشگری را طراحی کردیم که بتواند بیش از 5 میلیون گردشگر خارجی را راهبری نماید. مستند سازی تجارب وزرای جمهوری اسلامی را برای اولین بار در کشور استارت زدم. بیش از 11 زیر و معاون رئیس جمهور تجاربشان را ثبت و ضبط کردیم. آنهم نه مثل صدا وسیما که از وزیر می پرسند که آیا آشپزی بلدی؟ و یا در کار خانه به همسرتان کمک می‌کنید یا نه؟ بلکه با سوالات بسیار عمیق تجارب او را در حوزهای صف و ستاد وزارتخانه وشایستگی فردی او را به‌صورت دقیق مستند می کردیم تا بتواند برای مدیران آینده قابل استفاده باشد و همچنین توانستم نظام ارزیابی عملکرد سازمان بازرسی کل کشور را طراحی نمایم که در سال 89 مورد توجه حضرت آیت الله رئیسی قرار گرفت. ساعت آرا را نیز برای دادگاه های شبه قضایی (تعزیرات) و اجرای احکام طراحی نمودم که هر رای که در هرنقطه کشور صادر می شد بلافاصله در مرکز قابل مشاهده و بررسی بود.

*آقای دکتر چرا مجمع نمایندگان مجلس شورای اسلامی در استان ها باید در انتخاب استانداران دخالت کنند؟

ببینید بحث دخالت نیست. شما برای تحول در استان نیازمند تعامل اید. در همه جای دنیا قدرت متجمع همیشه پیشران و موتور محرکه برنامه های توسعه هستند. یکی از ارکان چهارگانه قدرت در استان هم نمایندگان مجلس هستند. یک مقام اجرایی می‌تواند با استفاده از پتانسیل آن‌ها، امورات توسعه استان را بهتر پیش ببرد. البته این تعامل به معنی خدشه دار شدن استقلال قوه مجریه مطابق اصل 57 قانون اساسی نیست. استقلال طرفین در این تعامل باید کاملا محفوظ و پشت خط قرمزها باقی بماند؛ اما خبر های که از برخی استان‌های کشور به گوش می رسد توافق بر سرگزینه‌های نهایی برای نمایندگان بسیار مشکل شده است. به نظرم اگر مجمع نمایندگان استان با کمی تسامح و تساهل برروی فرد خاصی توافق کنند خیلی بهتر خواهد بود و همان طوری که عرض کردم آن استاندار با قدرت بیشتری در استان می‌تواند امورات را پیش ببرد. شنیدیم که برخی نمایندگان بجای تلاش برای اجماع، روزمه های کاندیدها را جمع‌آوری و مستقیما به وزارت کشور ارسال کردند و فرمودند که دخالتی در این انتخاب نمی‌کنند. هرچند که تجربه نشان داده است که بی تفاوتی مطلق وجود ندارد و پیش بینی می‌شود که هریک از آن‌ها جداگانه به وزارت کشور مراجعه و گزینه خود را دنبال کنند و این تشتت بوجود آمده به نظر می رسد که خیلی زیبنده یک استان نباشد.

*مقام معظم رهبری و همچنین رئیس جمهور همیشه از جوان گرایی صحبت می‌کنند ولی چرا بازنشسته ها برای گرفتن مناصب همیشه پیش قدمند؟

ببینید، برای سیاستگذاری و راهبری شما احتیاج به ژنرال دارید ولی برای عملیات درمیدان حتما شما نیاز به افسران جوان دارید؛ بنابراین تردید نکنید که حوزه اجرا نیازمند جوانان با انرژی است؛ اما طبیعی است که برای استان‌های حساس و مرزی مانند خوزستان و سایر استان‌های دیگر از افراد مجرب حتی با سن 65 ساله ها هم حسب ضرورت استفاده شود ولی برای استان‌های که حساسیت و مسئله خاصی ندارند می بایست از جوان 40 ساله هم استفاده شود که میانگین سنی استانداران کشور بین 40 تا 50 سال باقی بماند. تا به نوعی هم بتوانیم زمینه را برای انتقال تجربه به نسل آینده را هم از این طریق فراهم نماییم. ولی شما باید این نکته را هم در نظر بگیرید که افراد 65 سال به بالا درآخر دولت آقای رئیسی 73 سال سن خواهند داشت؛ و قطع و یقین از توان جسمی و تحرکات کمتری برخوردار خواهند بود.

* اگر اجازه بدهید راجع به استان همدان با قدمت 3700 ساله صحبت کنیم برای این استان شما چه برنامه ای دارید؟

ببینید اگر در آستانه تدوین برنامه هفتم نبودیم می گفتم هیچی! زیرا من فقط یک شتاب دهنده ام، ولی الان برای اثرگذاری در برنامه هفتم یک برنامه ای 177 صفحه را آماده کردم که به دوستان تحویل دادم.

*چرا هیچی؟ مگر چه تفاوتی ممکن است وجود داشته باشد؟

من در ایام انتخابات آقای رئیسی هم همیشه عرض می کردم که رئیس جمهور نیاز به برنامه ندارد بلکه نیاز به مدیر دارد؛ زیرا کشور خودش برنامه دارد؛ یعنی مفروض است که چشم انداز بیست ساله، سیاست های کلی نظام، برنامه های پنج ساله مبتنی بر آمایش سرزمین همه این ها در بودجه سالانه ریزش پیدا کرده است و به‌صورت قانون درآمده و برای تحقق آن‌ها منابع مالی پیش بینی شده است؛ بنابراین وقتی این ریل وجود دارد مگر من و امثال من می توانیم خارج از قانون بودجه و یا قوانین توسعه ای کشور و استانی قطار دستگاه های اجرایی را به جای دیگر حرکت بدهیم. تمام تلاش ما باید بر پیگیری اجرای این برنامه ها و ردیف ها متمرکز شود اما این نافی این هم نیست که برای منابعی جدیدی که حاصل کارآفرینی دولت در استان هاست ما بی برنامه عمل کنیم.

ولی باید مثل ماهتیر محمد در مالزی عمل کنیم که وقتی اسناد توسعه خودش را نوشت به دنبال 5000 مدیر رفت تا بتواند این برنام ها را در سراسر کشورش اجرایی کند؛ یعنی باید با جدیت به دنبال مدیر توانمند بگردیم. از طرف دیگر واقعا باید آسیب شناسی کنیم که چرا اهداف پنج برنامه های توسعه درکشور کمتر از 40 درصد بوده است و حتی کارشناسان معتقدند برنامه ششم توسعه فقط 28 درصد اهدافش محقق شده است. آیا این بدان معنی است که ما بعد از 73 سال برنامه نوشتن را بلد نیستیم یعنی آمال و آرزوهایمان را فارغ از ظرفیت های واقعی و موجود کشور تحت عنوان برنامه می نویسیم و یا نه مدیران توانمند برای اجرای این برنامه ها به درستی تربیت نکردیم؛ بنابراین به نظر من ما بیش از انکه به برنامه نیاز داشته باشیم به مدیر مجرب و جوان نیاز داریم. هرچند که مقام اجرایی استان تا تدوین برنامه هفتم توسعه باید آن دسته از برنامه های که پهلو به پهلوی شعارهای رئیس جمهور محترم می زند را مراقبت بیشتری بکند و شتاب بیشتری بدهد تا قادر باشیم اعتماد عمومی آسیب دیده مردم را هرچه سریعتر بازسازی کنیم.

*اما راجع به برنامه استان همدان بفرمایید؟

برای نوشتن هر برنامه تحولی شما باید اول نظام مسائل حوزه های مختلف آن استان را بخوبی بشناسید. این حوزه های استراتژیک استان عبارتند از: صنعت و معدن، کشاورزی، خدمات بازرگانی، بهداشت و درمان، آموزش عالی، آموزش و پرورش، امور امنیتی و دفاعی سکونت گاه های شهری و روستایی، محیط زیست، منابع طبیعی، انرژی، گردشگری، فن آوری های نوین و راه و ترابری باید به دقت مورد شناسایی قرار بگیرند تا بتوانیم عوامل چهارگانه یعنی (نقاط قوت و ضعف و فرصت و تهدید) را در مورد هریک از آن‌ها تعیین کنیم تا مقدمه باشد برای نوشتن برنام های عملیاتی آن استان.

*آقای دکتر، همدان اصولا یک استان کشاورزی محسوب می‌شود یا صنعتی؟

ببینید همدان ازنظر آب و هوائی در وضعیت نیمه بیابانی قرار دارد. کوه های بلندی دارد و این ارتفاعات بلند باعث می‌شود برای مدت ها طولانی برف را در خود نگه دارد و بعد به‌صورت منابع آبی به سوی دشتهای هموار استان سرازیر کند. این وضعيت باعث شده که استان ما به یک استان کشاورزی تبدیل بشود. البته پوشش برف زمستانه که نقش حياتی در تأمين آب استان دارد با آهنگ شتابانی رو به کاهش است این موضوع در کنار گرم شدن زمین باعث شده است که محيط طبيعی و وضع اقليم در استان ما هم تغییر کند. ولی به طور کلی از کل مساحت استان حدود 34 درصد را خاک های با حاصلخيزی خوب و بسيار خوب تشکيل می دهد و بقيه 67 درصد خاک استان را هم خاک هایی با حاصلخيزی متوسط و رو به پایين تشکيل می‌دهند. در این زمین ها محصولات زراعی مانند گندم، جو، ذرت، نخود، لوبيا، عدس، چغندرقند، دانه های روغنی، سيب زمينی، پياز، گوجه فرنگی، هندوانه، خيار و یونجه کاشت می‌شود. پرورش زنبورعسل و توليدات آن هم یکی دیگر از توليدات مهم بخش کشاورزی استان ما محسوب می‌شود. سهم استان از توليدات کشوری در این فعاليت خیلی زیاد است به گونه ای که مجموع ميانگين توليد سرانه استان بيش از سرانه کشوری است.

استان در فعاليت های زراعت آبی، صنایع تبدیلی، مرغداری، زنبورداری و مرتع داری هم قابليت فراوان دارد. بخصوص در بحث آبزی پروری، همان طوری که شما میدونید این بخش ارزش افزوده خیلی بالایی را می‌تواند تولید کند.

ميزان «جمعيت دامی» هم تقریبا در استان همدان بيش از ميانگين کشوری است؛ و همین موضوع هم باعث شده است که به مراتع استان آسیب جدی وارد شود در حالی که همدان با یک درصد از مراتع کشور، دو برابر متوسط نرخ کشوری دام دارد که خود این موضوع فشار زیادی به مراتع این استان وارد می کند.

ازنظر مرغ و تخم مرغ هم ميانگين توليد سرانه استان به ميانگين تولیدکشوری نزدیک است. هرچند که میانگین تخم مرغ کمی از ميانگين کشوری کمتر است.

البته در گسترش زراعت آبی، کشاورزان با استفاده از چاه های عميق زمين های دیم خود را به زمين های آبی تبدیل کردند که این موضوع موجب فشار به منابع آبی شده و به نوعی فعاليت کشاورزی ناپایدار را رقم زده است؛ و این ناپایداری و عدم تعادل در بازار محصولات کشاورزی استان هرساله موجب از دست رفتن بخشی از محصولات کشاورزی استان شده است.

*هرچند که موضوع آب یک چالش ملی است ولی وضعیت آب در همدان چگونه است؟

ببینید، ما در همدان دو نوع منابع آبی داریم منابع آب سطحی و منابع آب زیرزمينی. استان همدان با توجه به شرایط جغرافيایی در محدوده سه حوضه آبریز اصلی دریای خزر قرار داره و منابع آب زیر زمينی هم به‌صورت چاه عميق و نيمه عميق، چشمه و قنات در همدان وجود دارد. بيش از 85 درصد شيوه برداشت منابع آب زیرزمينی استان با حفر چاه انجام می‌شود در هر 400 متر مربع یک حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق وجود دارد. این چاه ها بيش از 80 درصد آب مصرفی استان همدان را تامین می‌کنند؛ اما تمام دشتهای استان همدان دارای کسری حجم مخزن آب هستند. در این ميان وضعيت دشتهای شمالی نسبت به دشتهای جنوبی استان بسيار بحرانی تر است. به طوری که دشت کبودرآهنگ با کسری حجم مخزن برابر با 70 م.م متر مکعب مواجه است. به طور کلی اتکا بسيار زیاد استان بر منابع آب زیر زمينی و همچنين روند افزایشی حفر چاه های عميق و نيمه عميق در دو دهه اخير در کيفيت آب زیرزمينی استان تأثير بسیار نامطلوب داشته است. برداشت بيش از حد مجاز منابع آب بخصوص منابع زیرزمينی موجب خشک شدن چشمه ها در دشتهای بویژه در مناطق روستایی که وابسته به چشمه ها هستند، شده است که این موضوع باعث بیکاری و در نتيجه تخليه آبادیها هم شده است. بيشترین بارش ها در فصول پایيز و زمستان و سپس در نيمه اول بهار اتفاق می افتد که در این زمان ها نياز گياهی به آب در حداقل قرار دارد و برعکس در نيمه دوم بهار و اوایل تابستان که اوج نياز به آبیاری می باشد بارش های قابل ملاحظه ای اتفاق نمی افتد. این امر با توجه به گستردگی کشت دیم در استان محصولات ساليانه را تحت تأثير جدی قرار می دهد.

یک نکته قابل توجه در ارتباط با منابع آبی تخليه سفرههای زیر زمينی و پدیده فروچاله ها است که برای هميشه سفره آب زیرزمينی را از بين می برد و به نوعی موجب از بين رفتن اميد به آینده توسعه در ارتباط با آب می‌شود که این موضوع در دشت های ممنوعه استان پدیده در حال وقوعی است. اگرچه تلاش هایی برای کنترل این وضعيت در حال انجام است ولی در مواردی که فروچاله ها اتفاق بیافتد به نظر می رسد شانس زیادی برای احيای آن‌ها وجود ندارد.

لذا محددیت منابع آبی به‌عنوان یکی از مهمترین عوامل طبيعی محدود کننده توسعه باید همواره مد نظر مدیران ارشد این استان قراربگيرد.

*وضعیت صنعتی شدن استان در چه مرحله ای است؟

ببینید، بیش از 350 کارگاههای بزرگ صنعتی در 23 رشته فعاليت صنعتی در استان فعالیت می‌کنند؛ که البته بدلیل نامناسب بودن فضای کسب و کار تعدادی از آن‌ها دچار مشکل جدی شده‌اند تقریبا 60 درصد از صنایع بزرگ استان برروی ساخت محصولات کانی غيرفلزی و ساخت محصولات غذایی و انواع آشاميدنیها، ساخت منسوجات، ساخت محصولات لاستيکی و پلاستيکی، ساخت محصولات شيميایی متمرکز شده‌اند.

قطعات لاستيکی رزن، سفال و سراميک لالجين و مبل و منبت ملایر، سنگ همدان، طلای همدان، پوشاک کبودرآهنگ، ادوات کشاورزی فامنين، مبلمان و منبت تویسرکان، لبنيات نهاوند و سيليس کوبی ازندریان باید به دقت در حوزه صنعت مورد پشتیبانی قرار بگیرند

به طور کلی بیش از 29 درصد از مساحت استان مستعد استقرار صنایع مختلف است ولی تا کنون این قابليت های نهفته در استان به‌صورت جدی مورد توجه قرار نگرفته است.

*مصرف انرژی در استان چگونه است آیا صنایع استان عموما با این مشکل روبرو نیستند؟

متاسفانه ميزان برق مصرفی در بخش صنعت در استان تقریباً ثابت شده است. در حالی که مصرف برق هر مشترک در صنعت در سطح کشوری افزایش قابل ملاحظه ای در دهه های اخیر داشته است؛ که می‌تواند به نوعی ضعف استان در بخشهای صنعت را به ما نشان می دهد و در بخش کشاورزی این موضوع بدتر است یعنی ميزان مصرف برق هر مشترک در بخش کشاورزی کاهش چشمگيری هم پیدا کرده. مصرف گاز هم برای مصرف صنایع به نسبت متوسط کشوری بسیار پایین است؛ و چهار فرآوردهی نفتی (بنزین، نفت سفيد، نفت گاز و نفت کوره) در کنار گاز به‌عنوان مهمترین منابع توليد وانرژی در استان همدان به شمار می آیند. بنزین و نفت گاز عمدتاً در بخش حمل‌ونقل و نفت سفيد در برخی از روستا ها برای مصرف خانگی برای گرمایش و نفت کوره نيز عمدتاً در نيروگاهها و صنایع مورد استفاده قرار می گيرد. البته انتظار بر این است که با افزایش مصرف گاز شهری، مصرف فرآوردههای نفتی جایگزین، کاهش یابد ولی این اتفاق هنور برای صنایع بزرگ نیافتاده است.

*وضعیت استان همدان در خصوص معدن چطور است؟ سهم استان از معادن کشور چقدر است؟

معادن از قدیم مهمترین عامل تامين مواد اوليه برای صنایع محسوب می‌شوند. استان همدان به سبب واقع شدن در منطقه کوهستانی البرز مرکزی یکی از مستعدترین مناطق برای استخراج و تبدیل مواد معدنی در کشور محسوب می‌شود؛ و ازنظر ذخایر معدنی مقام پنجم کشور را دارد. ولی متاسفانه اثرپذیری صنعت از ساختار معادن استان چندان مطلوب نیست. تقریبا 24 نوع ماده معدنی درمعادن استان همدان وجود دارد که عمده ترین مواد معدنی آنرا سنگ لاشه، آهک صنعتی، دولوميت و آرن تشکیل می دهد. بیش از 160 معدن در حال بهره برداری در استان وجود دارد. در میان آن‌ها معادن سنگ، شن و ماسه، سنگ آهن بالاترین ارزش توليدات سالانه را داشته اند. معادن استان بيشتر جزء معادنی است که در راستای توسعه بخش صنعت ساختمان و مسکن مورد بهره برداری قرار گيرد تا توسعه صنایع دیگر.

*کشورمان با تاسی از جهان مدرن امروز به دنبال بخش خدمات است استان همدان ازنظر توسعه این بخش در چه وضعیتی قرار دارد؟

شاخص‌های متنوعی دراین حوزه وجود دارد. ما به نسبت متوسط کشوری مراکز بهداشتی کمی در استان همدان داریم که این وضعیت درخصوص خانه های بهداشت در میان 9 شهرستان همدان وضعیت نامناسبتری دارد ولی ازنظر تعداد پزشک عمومی و متخصص ما نزدیک به متوسط کشوری هستیم. بیش از 120 آزمایشگاه تشخیص طبی در همدان وجود دارد وبیش از 100 واحد توانبخشی که بیشتر آن‌ها در همدان و ملایر مستقر هستند مشغول خدمات رسانی به مردم هستند ازنظر بانکی بیش از 29 بانک فعال در سطح استان همدان وجود دارد که بيشترین شعب متعلق به بانک ملی است.

در استان همدان بیش از 10 سيلو و بیش از 15 انبار برای ذخیره کالاها استراتژیک داریم که از این جهت استان دارای وضعیت بسیارمناسبی است با فرض به این که تمام توليدات گندم که در سطح استان کشت شده است اگر برای نگهداری به انبارهای استان ارسال شود، توانایی ذخيره سازی همه آن‌ها وجود دارد.

اما طبيعی است که خدماتی که نياز به سرمایه گذاری بيشتر و خدمات فنی و مهندسی بيشتری دارد و به نوعی کمیاب تر است و آن‌ها بیشتر در مراکز جمعيتی بزرگتر استقرار پیدا کردند. به‌عنوان مثال بيمارستان ها و مراکز درمانی فوق تخصصی و تخصصی، مرکز پزشکی هسته ای، مراکز آموزش عالی و دانشگاه بوعلی سينا به‌عنوان یکی از قطب های علمی کشور با نقش و عملکرد فرامنطقه ای و بعضا ملی و فراملی در شهر همدان تمرکز یافته است.

استان همدان ازنظر ایجاد ارزش افزوده جزو استان‌هایی با ارزش افزوده بسيار پایين است ماليات های وصول شده بر حسب شهرستان موید این واقعیت است. البته به طور کلی حدود 70 درصد ماليات های وصول شده استان فقط مربوط به شهرستان همدان است.

*یکی از شعارهای انتخاباتی آقای رئیسی اشتغال بود. در همدان وضعیت اشتغال چگونه است؟

در سال های اخیر شاغلين بخش کشاورزی در شهرستان همدان تقریباً ثابت مانده است. ولی وضعيت شاغلان بخش صنعت برای این استان بخصوص شهرستان ها این استان چندان مناسب نیست و ما با ریزش های شغلی در این زمینه مواجه ایم. هرچند نرخ اشتغال در بخش خدمات در سالیان اخیر افزایش محسوسی پیدا کرده است.

*آقای دکتر، جمعیت استان همدان، بیشتر در روستا ها ساکنند یا شهرها؟

ببینید بعد از انقلاب تعداد شهرهای استان بيش از دو برابر شده شده است. در حال حاضر 29 شهر در استان وجود دارد نظام شهری استان همدان به شکلی است که بين شهر اول و شهرهای دیگر آن فاصله بسيار زیادی وجود دارد. شهر همدان ازنظر اندازه جمعيت بيش از 3 برابر شهر ملایر دومين شهر استان است و به تنهایی حدود 51 درصد جمعيت استان را شامل می‌شود.

بیش از 65 درصد از جمعیت همدان شهرنشین و مابقی روستا نشین هستند که البته این نسبت در شهرستا های استان یکسان نیست. در حالی که این وضعیت در شهرستان کبودرآهنگ عکس وضعيت شهرستان همدان است. بدین معنی که در شهرستان کبودرآهنگ بیش از 80 درصد از جمعيت در مناطق روستایی زندگی می‌کنند. از مجموع 1209 روستای استان همدان متاسفانه 118 روستا خالی از سکنه شده‌اند.

شهر همدان به‌عنوان یکی از پرتراکم ترین شهرهای کشور ازنظر تعداد جمعيت در واحد هکتار است که این رقم نزدیک به دوبرابر ميانگين کشوری است که این رقم در حاشيه شهر به رقم 130 نفر در هکتار می رسد. از آنجایی که طبق اظهار مقامات شهری حدود 30 درصد جمعيت شهر همدان حاشيه نشين شده‌اند این عامل به تنهایی می‌تواند یک خطر بالقوه امنیتی برای استان همدان در آینده باشد.

*آیا همدان با این مشل تراکم جمعیت که فرمودید با مشکل زباله هم روبرو شده است؟

ببینید، هر متر مکعب فاضلاب میتواند 14 تا 40 متر مکعب آب را آلوده کند، میتوان نتيجه بگیریم که دفع غير اصولی فاضلاب، عامل مهمی در آلوده کردن منابع آب و خاک استان محسوب می‌شود. در حال حاضر در استان همدان بيش از 1600 صنعت وجود داردکه فاضلاب های صنعتی آن‌ها هم می‌تواند باعث الودگی خاک وهوا شود. در رابطه با آلودگی هوای استان، باید بدانیم که نفت کوره به‌عنوان مهمترین و پرمصرفترین سوخت در اکثر صنایع، به علت داشتن گوگرد و هيدروکربورهای سنگين از جمله نامرغوبترین نوع سوخت هاست که باعث ایجاد آلودگی هوا در این استان شده است.

آلودگیهای محيط زیستی، هم جامعه ی روستایی و هم جامعه ی شهری این استان را تهدید می کند مسائل و مشکلات شهرنشينی به علت توليد فاضلاب های شهری و نبود شبکه های جمع‌آوری فاضلاب در اکثر شهرهای استان، دارای ابعاد گسترده ای است. اکثریت شهرنشينان و حتی روستانشينان استان، تمام آلاینده های ناشی از فعاليت روزمره شان را به جریان های آب یا منابع آبی زیرزمينی وارد می‌کنند و بدین طریق منابع آب آشاميدنی برخی از شهرها و روستاها آلوده می‌شوند.

*وضعیت اقلیت های دینی در همدان چه گونه است؟

بیش از 98 درصد مردم همدان شیعه هستند و تعدای کمی هم خانوارها آشوری، کلیمی و ارامنه به‌صورت کاملا مسالمت‌آمیز در کنار شیعیان با همدیگر زندگی می‌کنند

*مهمترین چالش های امنيتی و سياسی استان همدان چیست آقای دکتر؟

مجموع استان از این نظری که شما فرمودید با چالش های چندانی مواجه نيست؟ ازنظر سياسی ميزان مشارکت مردم استان در انتخابات ها از ميانگين کشوری همیشه بالاتر بوده است. امنيت نسبی و با ثبات در استان همدان جود دارد البته همان طور که عرض کردم «حاشیه نشینی فزاینده» می‌تواند در آینده این استان را با یک چالش امنیتی روبرو سازد.

* همدانی ها ترک زبانند؟

مردم این استان شاید به عبارتی آمیخته‌ترین سکنه‌ای هستند که در ایران وجود دارد، زیرا در سطح استان همدان اقوام مختلفی با فرهنگ‌ها وآداب و سنن خاص در کنار هم زندگی می‌کنند به دليل هم‌جواری با استان‌های کرمانشاه و کردستان (دارای نژاد کرد)، استان لرستان (دارای نژاد لر و لک)، استان زنجان (دارای نژاد ترک) در کنار هم در این استان به‌صورت مسالمت‌آمیز زندگی می‌کنند. البته فارس‌ها هم هستند که بيشترین ساکنان مرکز استان را تشکيل می‌دهند و از قدیمی‌ترین مردم این منطقه هم محسوب می‌شوند که از دوران مادها در این سرزمين ساکن شده‌اند.

*ازنظر شاخص‌های توسعه‌یافتگی استان همدان در چه وضعیتی قرار دارد؟

امید به زندگی به نسبت میانگین کشوری پایین است. نرخ باسوادی در مقایسه با متوسط کشوری پایین است. ازنظر شاخص استاندارد زندگی در رتبه 22 استان‌های کشور قرار داریم، ازنظر شاخص سلامت 17 امین استان کشوریم. ازنظر شاخص فلاکت در جایگاه ” 10 استان بدتر کشور” قرار گرفتیم. می دونید که یزد بهترین و لرستان بدترین شاخص فلاکت را دارد.

البته شهرستان‌های رزن و کبودرآهنگ به‌عنوان شهرهای ميانی استان از ميزان توسعه‌یافتگی کمتری برخوردارند که باید به‌شدت از آن‌ها مراقبت نمود.

*شبکه حمل‌ونقل ملی و بین‌المللی به‌عنوان یک عامل توسعه‌یافتگی است وضعیت همدان ازنظر این شاخص چگونه ارزیابی می‌شود؟

جایگاه استان نسبت به کریدورهای بین‌المللی از دو جهت قابل‌بررسی است. یکی جایگاه استان نسبت به شبکه راههای ترانزیت و دیگری جایگاه استان نسبت به بزرگراههای بین‌المللی آسيایی.

عمده راههای اصلی استان همدان جزء شبکه راه های ترانزیتی کشوراست که بعد از استان تهران رتبه دوم کشوری را به خود اختصاص داده است؛ و همچنین با توجه به موقعيت ویژه جغرافيایی طبيعی همدان در مسير سه کریدور جاده ابریشم، بزرگراه آسيایی و کریدور شرق – غرب واقع شده است؛ بنابراین این شاخص در استان همدان از ميانگين کشوری بالا بوده و بيش از دو برابر آن می باشد؛ و تمامی بزرگراه ها، آزاد راه و راه های اصلی و فرعی استان بجز راه اصلی محور همدان گل تپه که یک محور توریستی بواسطه وجود غار عليصدر است، سایر راهها از محورهای پر تراکم جمعيتی شهری و روستایی عبور می‌کنند.

موقعيت ارتباطی استان همدان موجب شده تا ازنظر ارتباطات استان همدان بعد از تهران توسعه یافته ترین استان ها در این زمينه باشد. عبور جاده های مهم مواصلاتی از استان همدان ظرفيت های زیادی برای توسعه این استان ایجاد کرده است. چرا که برخی استان‌های همسایه صنعتی، برخی دارای نيروی انسانی و برخی نيز از جمله خود استان همدان داری منابع و مواد اوليه قابل توجه هستند که ترکيب این عوامل با توجه به مرکزیت استان می‌تواند زمينه خوبی برای پا گرفتن انواع مختلف صنایع در این استان باشد.

*چرا جمعیت همدان بجای افزایش رو به کاهش گذاشته است؟

قبلاً رشد جمعيت در همدان نزدیک به متوسط کشوری بود. ولی در دوره ها اخیر متاسفانه این رشد به یک چهارم تقلیل پیدا کرده است. علت اصلی آن مهاجرت از استان است که به دلائل مختلف آمار نگران کننده ای از آن به گوش می رسد اطلاعات ما نشان می دهد جمعیتی به اندازه یکی از شهرستان های 9 گانه استان به استان‌های دیگر مهاجرت کرده اند. مهمترین عامل مهاجرت 1-تحصيل 2-پیدا کردن شغل 3- انتقال به تبع خانواده و 4-خدمت سربازی از مهمترین دلائل مهاجرت به مرکز استان و بیرون استان است. به طوری که هم اکنون در شهرهای بزرگ استان بویژه همدان با گسترش صنعت و فعاليت های مکمل خدماتی، اداری و سياسی شاهد مهاجرت ها و افزایش جمعيت به مرکز استان شدیم.

ساختار جمعيتی استان همدان، ساختاری بسيار جوانی بود. ولی متاسفانه بررسی های اخیر حاکی از آن است که میزان جوانان استان همدان به نصف تقلیل پیدا کرده است؛ یعنی ضریب سالمندی افزایش قابل توجهی در این استان پیدا کرده است و برآوردهای ما حاکی از آن است که این ضریب از متوسط کشورها هم بالاتر رفته است. در آینده با توجه به کاهش باروری، این شاخص افزایش سریعتری هم پیدا خواهد کرد.

*آخرین موضوع ما بخش گردشگری استان است و به نوعی تخصص شما در این زمینه است لطفا برای مخاطبین بولتن نیوز هم در این رابطه توضیح بفرمایید.

ببینید، هر گردشگر خارجی تقریبا معادل 40 بشکه نفت برای ما درآمد ارزی دارد و همانطوری که 14.5 درصد از قیمت فروش نفت را ما به وزارت نفت به‌عنوان هزینه استخراج پرداخت می کنیم باید درصدی از درآمد کشوری را هم به تامین زیرساخت های گردشگری در استان ها اختصاص بدهیم. این عامل مهم را باید همواره بخاطر داشته باشیم چون گردشگری زیرساخت مناسب می خواهد جاذبه گردشگری به تنهایی برای جذب گردشگر کفایت نمی کند؛ اما به لحاظ مراکز ميراث فرهنگی، استان همدان دارای منابع گردشگری قابل ملاحظه ای در سطوح منطقه ای، ملی و بین‌المللی است و تقریبا 392 اثر تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی را در کارنامه خود دارد. استان همدان بدليل جاذبه های گوناگون طبيعی، تاریخی، فرهنگی و امکانات تفریحی، بویژه شهر همدان به‌عنوان منطقه نمونه پایلوت اجرای طرح ملی توسعه گردشگری ایران، ازسوی WTO انتخاب شد. در استان همدان در مجموع 1731 جاذبه شامل تپه، مقبره، مسجد، خانه، قلعه، پل، حمام، کاروانسرا، کليسا، کتيبه، بازار، بافت قدیمی شهری و روستایی، نقاشی ها، مجسمه، غارهای طبيعی و ساخته شده، زیستگاه حيات وحش، تالاب، سراب، جنگل، دره، چشمه، قنات، آبشار، مجتمع های تفریحی، بوستان و… وجود دارد که در این ميان چهار مجموعه تاریخی شامل مجموعه سيف الدوله، مجموعه بازار ملایر، مجموعه بازار همدان و مجموعه بازار تویسرکان، 95 محوطه باستانی، 38 روستا دارای بافت های تاریخی در کل استان وجود دارد از این 38 روستا 10 روستا در شهرستان همدان )ورکانه، سيمين، خاکو، قلعه جو، باغچه، قشلاق دهنو، مانيزان، کيکله، مهدیخان، ارکس سفلی( و 28 روستا در شهرستان‌های دیگر استان است.

ازمیان مجموعه جاذبه های گردشگر استان تعداد 8 جاذبه دارای عملکرد بین‌المللی است که عبارتنداز: تپه هگمتانه- تپه نوشيجان- تپه و سراب گيان- کتيبه گنجنامه وکوه الوند- غار عليصدر- مقبره استر و مرد خای- گنبد علویان- مقبره حيقوق نبی تویسرکان.

به طور کلی 3 مسير گردشگری عمومی مرتبط با استان همدان در کشور وجود دارد ولی متاسفانه مدت اقامت کم مسافران داخلی و خارجی در استان، بسیار کم است که این موضوع منافع حاصله از گردشگری را بی رونق می سازد یعنی با وجود ورود مسافران فراوان به استان، به دليل عدم استفاده از هتل ها و مهمانپذیر ها بدليل آب و هوای خوب و مناسب استان برای اقامت در فضای باز و کمپ ها، معمولا ضریب اشغال تخت در استان بسيار پایين بوده و در اوج مسافرت به استان که فصل تابستان است به ندرت این ضریب به بالای 70 درصد می رسد و در فصول دیگر حتی به زیر 20 درصد هم نمی رسد.

*آیا نکته ای هست که بخواهید به مدیران استان یادآوری نماید؟

ببینید، بیشترین زندانی را در کشور، ما در همدان داریم و این باید مورد آسیب شناسی جدی قرار بگیرد و در این زمینه بسترهای وقوع جرم را باید استاندار در استان از بین ببرد؛ بنابراین باید در پیشگیری از وقوع تخلف و جرم واقعا به دادگستری استان همدان کمک کرد.

نکته مهم و پایانی بنده این است که دولت ها نباید در این 4 بازار (بازار کالا، بازار کار، بازار پول و بازار سرمایه)دخالت کنند و این یک اصل مسلم در هزاره سوم است ولی اگر تعادل این بازارها بهم خورد این دولت ها هستند که باید برای تنظیم این بازارها تا رسیدن به تعادل مجدد تمام قد وارد شوند. یک مقام ارشد استان باید هر روز شاخص‌های اصلی این بازارها را چلوی چشم خود داشته باشد.

*ممنونیم که وقت خودتان را در اختیار این پایگاه خبری قرار دادید؟

من هم از شما و همه همکارنتان تشکر می کنم.